ԱՄՆ-ի հատուկ դեսպանորդ Սթիվ ՈՒիտկոֆը թույլատրելի է համարել Աբրահամի համաձայնագրերի ընդլայնումը, նշելով, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են միանալ դրանց ապագայում։ «Մենք կարծում ենք, որ շատ, շատ մոտ ենք այդ երկրներում հակամարտությունների վերջնական լուծմանը։ Ես կարծում եմ, որ երկուսն էլ կարող են ցանկանալ միանալ Աբրահամի համաձայնագրերին»,- ասել է Ուիտկոֆը։ ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցչի խոսքով՝ սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է երկրի նախագահ Դոնալդ Թրամփի համար, և նա հավատում է դրան։               
 

«Պի­տի զգոն և պատ­րաստ լի­նել, որ հայ­կա­կան կող­մին կա­րող է ինչ-որ տար­բե­րակ հրամց­նեն»

«Պի­տի զգոն և պատ­րաստ լի­նել, որ հայ­կա­կան կող­մին կա­րող է ինչ-որ տար­բե­րակ հրամց­նեն»
28.04.2020 | 00:39

Չնա­յած վեր­լու­ծա­բան­նե­րը, քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը շա­րու­նա­կում են ան­հանգս­տու­թ­յուն հայտ­նել ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րա­րի՝ ար­ցա­խ­յան հա­կա­մար­տու­թ­յան առն­չու­թ­յամբ հայտ­նած մտ­քե­րի առն­չու­թ­յամբ, Նի­կոլ Փա­շի­ն­յա­նը մի խոսք ան­գամ չի ա­սում, խո­սում է ա­մեն ին­չից, բայց ոչ գլ­խա­վոր հար­ցից։ Նա­խօ­րեին ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մի խնդ­րան­քով ՌԴ ԱԳՆ-ն նո­րից է վե­րա­հաս­տա­տել Լավ­րո­վի խոս­քե­րը։ Այս հար­ցի առն­չու­թ­յամբ զրու­ցում ենք ադր­բե­ջա­նա­գետ ԱՆ­ԺԵ­ԼԱ Է­ԼԻ­ԲԵ­ԳՈ­ՎԱ­ՅԻ հետ։

-Տի­կին Է­լի­բե­գո­վա, ին­չու՞ Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պե­տը շա­րու­նա­կում է Ժո­ղովր­դի հա­մար խիստ կեն­սա­կան այս հար­ցի առն­չու­թյամբ լռել, նա ոչ հեր­քում, ոչ էլ հաս­տա­տում է փու­լա­յին տար­բե­րա­կի քն­նարկ­ման մա­սին ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րա­րի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը։
-Դժ­վա­րա­նում եմ ա­սել, թե որն է պատ­ճա­ռը, որ Փա­շի­նյա­նը չի ար­ձա­գան­քում, բայց հան­րու­թյու­նը սպա­սում էր նրա խոս­քին։ Դա պետք է օ­պե­րա­տի­վո­րեն հերք­վեր, ե­թե, ի­հար­կե, չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում ի­րա­կա­նու­թյա­նը։ Նույն բա­նը փաս­տա­ցի Մյուն­խե­նում դե­բատ­նե­րի ժա­մա­նակ ա­սաց Ա­լիևը, որ փու­լա­յին տար­բե­րակն է քն­նարկ­վում, ո­րին Փա­շի­նյա­նը կր­կին չհա­կա­դար­ձեց։ Հի­մա լավ հնա­րա­վո­րու­թյուն էր ստեղծ­ված այդ հար­ցին վեր­ջա­կետ դնե­լու հա­մար՝ ա­սե­լով, որ հայ­կա­կան կողմն այդ տար­բե­րա­կը մեր­ժում է, հա­մա­ձայն չէ դրան, ինչ­պես նախ­կի­նում։ Ցա­վոք, այդ­պի­սի միտք մինչ օրս չի հն­չել։
-Լա­վ­րո­վին ար­ձա­գան­քե­ցին Հա­յաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րը, իշ­խա­նա­կան ո­րոշ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, Ձեզ հա­մար պարզ դար­ձա՞վ` այս իշ­խա­նու­թյու­նը կո՞ղմ է, թե՞ դեմ նման տար­բե­րա­կին։
-Արտ­գործ­նա­խա­րարն ա­սում է, թե փու­լա­յին տար­բե­րակ չի քն­նարկ­վում, իշ­խա­նա­կան պատ­գա­մա­վոր­ներն էլ հայ­տա­րա­րում են, թե ընդ­հան­րա­պես փաս­տա­թուղթ չկա։ Սա­կայն մեզ եր­կու տա­րի շա­րու­նակ հրամց­նում էին, թե բա­նակ­ցու­թյուն­ներ չեն ըն­թա­նում, մինչ­դեռ եր­կու տա­րի անց Մնա­ցա­կա­նյան-Մա­մե­դյա­րով վեր­ջին հան­դի­պու­մից հե­տո հն­գա­կողմ հայ­տա­րա­րու­թյու­նից պարզ­վեց, որ և բա­նակ­ցու­թյուն­ներ կան, և կան ո­րոշ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ, ո­րոնք 2020-ին պատ­րաստ­վում են ի­րա­կա­նաց­նել։ Թե ին­չի մա­սին է խոս­քը, փա­կագ­ծե­րը չեն բա­ցում։ Փաստն այն է, որ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ կան, ո­րոնք ար­դեն բա­նակց­ված են, իսկ դա խո­սում է այն մա­սին, որ այս գոր­ծըն­թացն այն­քան էլ թա­փան­ցիկ չէ, ինչ­պես հան­րու­թյա­նը ներ­կա­յաց­վում էր։
-Հի­մա, ի վեր­ջո, Լավ­րո՞վն է սուտ խո­սում, թե՞ հա­յաս­տա­նյան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, որ ի­րա­կա­նու­թյու­նը թաքց­նում են հան­րու­թյու­նից։
-ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րա­րը որ­պես Մինս­կի հա­մա­նա­խա­գահ երկ­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ էր ե­լույթ ու­նե­նում, այ­սինքն՝ պի­տի դուրս գանք այն տի­րույ­թից, որ դա ա­սել է ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րա­րը։ Մնա­ցա­կա­նյան-Մահ­մե­դյա­րով օն­լայն կոն­ֆե­րան­սից մի քա­նի ժամ ա­ռաջ նա էք­սկ­լյու­զիվ տե­ղե­կու­թյուն է տա­լիս բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի բո­վան­դա­կու­թյան մա­սին, ին­չին Զոհ­րաբ Մնա­ցա­կա­նյա­նը հս­տակ չի պա­տաս­խա­նում, որ նման բան չկա, այլ ա­սում է, թե չեն քն­նարկ­վում 2014-2016 թթ. դրա մերժ­ված տար­բե­րակ­նե­րը։ Ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ, կա ինչ-որ մո­դի­ֆի­կա­ցիա։ Երբ Փա­շի­նյա­նը Մյուն­խե­նում խո­սում էր մի­նի-մակ­րո հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րից, փուլ առ փուլ ա­ռաջ գնա­լու մա­սին, դա էլ է վկա­յում, որ սե­ղա­նին դր­ված է լուծ­ման փու­լա­յին տար­բե­րա­կը, ին­չը հայ­կա­կան կող­մի հա­մար ի սկզ­բա­նե ա­նըն­դու­նե­լի է։ Ե­թե ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րարն ի­րա­վա­ցի է ու փու­լա­յին տար­բե­րակ է քն­նարկ­վում, պետք է այդ հար­ցին հս­տակ պա­տաս­խան տր­վի, որ դա հայ­կա­կան կող­մը մեր­ժում է։ Այս պա­հին հա­կա­ռա­կի մա­սին մենք հս­տակ փաստ չու­նենք։ Ի դեպ, ռու­սա­կան կող­մը հայ­կա­կան կող­մի ար­ձա­գան­քից հե­տո ի պա­տաս­խան ադր­բե­ջա­նա­կան ԶԼՄ-նե­րի հար­ցին, նո­րից վերա­հաս­տա­տեց Լավ­րո­վի ա­սա­ծը։
-Ե­թե Լավ­րո­վի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը դի­տար­կում ենք որ­պես Մինս­կի հա­մա­նա­խա­գա­հի տե­սա­կետ, ին­չը մյուս հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը չհեր­քե­ցին, նշա­նա­կում է, որ նրանք է՞լ են նույն կար­ծի­քին, ի­մա՝ դա ըն­կա­լենք որ­պես Մինս­կի խմ­բի հայ­տա­րա­րու­թյու՞ն։
-Այդ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, ա­յո, հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րից ոչ մե­կը չհեր­քեց։ Ե­թե բո­լո­րը պն­դում են փու­լա­յին տար­բե­րա­կը, իսկ հայ­կա­կան կող­մը դրան ա­սում է՝ ոչ, վա­ղուց ժա­մա­նակն է, որ ա­մե­նա­բարձր՝ վար­չա­պե­տի մա­կար­դա­կով դրան վեր­ջա­կետ դր­վի ու թե­ման փակ­վի՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ նման բան չի բա­նակց­վում ու չի կա­րող բա­նակց­վել։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում բաց է մնում հար­ցը, թե ին­չու է Մինս­կի հա­մա­նա­խա­գահն այդ մա­սին ա­սում, ո­րը հաս­տա­տում է Ադր­բե­ջա­նը, իսկ Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պե­տը լուռ է։
-Ե­թե մեր կող­մից հս­տակ չի հերք­վում այդ տար­բե­րա­կը, նշա­նա­կու՞մ է, որ այս հար­ցում կա ո­րո­շա­կի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն։
-Չեմ կա­րող ա­սել, դա կա­րող են ի­մա­նալ մար­դիկ, ո­րոնք փակ դռ­նե­րի հետևում բա­նակ­ցում են։
-Այս պա­հին Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյան, դի­վա­նա­գի­տու­թյան ա­ռաջ­նա­յին խն­դի­րը ո՞­րը պետք է լի­նի՝ հա­մո­զե՞լ հայ հան­րու­թյա­նը, որ նման տար­բե­րակ չկա, թե՞ աշ­խա­տել դր­սի հետ։
-Ա­ռա­ջին հեր­թին նման տար­բե­րա­կի հնա­րա­վո­րու­թյունն իս­պառ մեր­ժել, ո­րով­հետև փու­լա­յին տար­բե­րա­կը են­թադ­րում է, որ Ադր­բե­ջա­նի պա­հանջ­ներն ի սկզ­բա­նե կա­տար­վում են, իսկ հայ­կա­կան կող­մի պա­հանջ­նե­րը մնում են հե­տա­գա­յին, ան­հայտ բա­րի կամ­քի դրսևոր­մա­նը։
-Փու­լա­յին տար­բե­րա­կի ա­մե­նա­մեծ վտան­գը հո­ղե­րի հանձ­նու՞մն է, թե՞ այլ մար­տահ­րա­վեր­ներ էլ կան այդ տար­բե­րա­կում։
-Ոչ միայն հող հանձ­նելն է վտանգ ներ­կա­յաց­նում, այլև Ար­ցախ «փախս­տա­կան­նե­րի» վե­րա­դար­ձի հար­ցը։ Ադր­բե­ջա­նա­կան դիր­քո­րոշ­ման ա­մե­նա­կարևոր մե­խե­րից մեկն էլ «փախս­տա­կան­նե­րի» վե­րա­դարձն է, ո­րը ոչ պա­կաս վտան­գա­վոր է տա­րածք­նե­րի հանձ­նու­մից, պատ­րանք­ներ են նաև Ադր­բե­ջա­նի տն­տե­սա­կան մեծ խոս­տում­նե­րը, բայց հնա­րա­վոր է դրանց հան­րու­թյու­նը հա­վա­տա, քա­նի որ շատ գայ­թակ­ղիչ են։ Բազ­մա­թիվ այլ վտանգ­ներ կան։ Իսկ ա­մե­նաի­րա­կան վտանգն այն է, ե­թե բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցը փա­կու­ղի մտ­նի, շատ հնա­րա­վոր է, որ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը փո­խա­րին­վեն պա­տե­րազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով։
-Վեր­ջին օ­րե­րին սահ­մա­նա­յին լար­վա­ծու­թյունն ա­վե­լա­ցել է, զի­նա­դա­դա­րի խախտ­ման դեպ­քե­րը մե­ծա­ցել են։ Սա պայ­մա­նա­վոր­վա՞ծ է նաև Լավ­րո­վի հայ­տա­րա­րու­թյամբ, թե՞ կր­կին գործ ու­նենք Արդ­բե­ջա­նի հայտ­նի ձե­ռագ­րի հետ։
-Եվս մեկ ան­գամ Ադր­բե­ջա­նը ցույց է տա­լիս, որ երբ հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը կոչ են ա­նում հա­մա­վա­րա­կի ժա­մա­նակ զի­նա­դա­դա­րը պահ­պա­նել, պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը չխախ­տել, չի հար­գում այդ հոր­դո­րը, պատ­րաս­տա­կա­մու­թյուն էլ չու­նի գնա­լու երկ­խո­սու­թյան։ Պա­տեհ ա­ռիթ է, որ­պես­զի ա­ռաջ­նագ­ծում սրի ի­րա­վի­ճա­կը։ Մեզ հա­մար ար­դեն սո­վո­րա­կան դար­ձած պահ­վածք է, ին­չը նաև հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տում է, որ նրանք ոչ մի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն չեն հար­գում՝ լի­նի վե­րե­լա­կա­յին, թե բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի սե­ղա­նի շուրջ։
-Ի դեպ, հրա­դա­դա­րի խախտ­ման վեր­ջին դեպ­քե­րից մե­կի ժա­մա­նակ Հա­յաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյու­նը բա­վա­կան ու­շագ­րավ մի հա­ղոր­դագ­րու­թյուն էր տա­րա­ծել, որ­տեղ մաս­նա­վո­րա­պես նշ­ված էր, թե «հրա­դա­դա­րի՝ որևէ կերպ չհ­րահր­ված այս խախ­տու­մը որևէ ար­դա­րա­ցում չու­նի»։ Նման դի­վա­նա­գի­տա­կան բաց­թո­ղում­նե­րը չե՞ն կա­րող շուռ գալ հենց մեր դեմ։
-Դա Տա­վու­շում ե­ղած գն­դա­կո­ծու­մից հե­տո ար­ված հայ­տա­րա­րու­թյունն էր (հի­շեց­նենք, որ խոս­քը մար­տի 30-ին Տա­վու­շի մար­զի Նո­յեմ­բե­րյա­նի շր­ջա­նի հայ­կա­կան դիր­քե­րի ուղ­ղու­թյամբ ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մից ձեռ­նարկ­ված դի­վեր­սիոն ներ­թա­փանց­ման փոր­ձի մա­սին է։ Հայ­կա­կան դիր­քա­պահ ու­ժե­րի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ հա­կա­ռա­կոր­դը հետ էր շպրտ­վել։ Հա­կա­ռա­կոր­դը թի­րա­խա­վո­րել էր Բա­ղա­նիս և Ոս­կե­վան գյու­ղե­րը, ին­չի պատ­ճա­ռով վի­րա­վո­րում էր ստա­ցել Ոս­կե­վան հա­մայն­քի բնա­կիչ մեկ ե­րե­խա (ո­րն այդ պա­հին գտն­վել էր պատշ­գամ­բում- Ռ.Խ.)։ Այդ ձևա­կեր­պու­մից հե­տո ԱԳՆ-ն ու­նի եր­կու տար­բե­րակ. կամ դրա­նից հե­տո բո­լոր դեպ­քե­րում պի­տի այդ ձևա­կեր­պու­մը նե­րա­ռի իր հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րում, կամ չի օգ­տա­գոր­ծում և հա­րու­ցում է մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյան կաս­կա­ծը, որ իբր հայ­կա­կան կողմն է հրահ­րում զի­նա­դա­դա­րի խախտ­ման դեպ­քե­րը։
-Հա­մա­վա­րա­կի այս օ­րե­րին թվում է, թե աշ­խար­հում ա­մեն ինչ կանգ­նել է, բայց ար­ցա­խյան հիմ­նախ­նդ­րի շուրջ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը բա­վա­կան բուռն են ըն­թա­նում։ Բա­նակ­ցու­թյուն­ներն ակ­տիվ փու՞լ են մտել, տեմ­պերն ա­րա­գա­ցե՞լ են։
-Տեմ­պե­րի ա­րա­գաց­ման մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն­ներ կան վա­ղուց, այդ ակն­կա­լի­քը և հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը, և Ադր­բե­ջանն ու­նեին։ Վեր­ջին հան­դիպ­ման հայ­տա­րա­րու­թյունն էլ դրա վկա­յու­թյունն է, պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք 2019-ին են ձեռք բեր­վել, պետք է այս տա­րի ի­րա­գործ­վեն։
-Այ­սինքն, այ­դու­հան­դերձ, սպա­սե՞լ, որ այս տա­րի փաս­տա­թուղթ կդր­վի սե­ղա­նին։
-Կան­խա­տե­սե­լը, ի­հար­կե, անշ­նոր­հա­կալ գործ է, բայց պի­տի զգոն և պատ­րաստ լի­նել, որ հայ­կա­կան կող­մին կա­րող է ինչ-որ տար­բե­րակ հրամց­նեն, ու ա­նըն­դու­նե­լի է, որ այդ ա­մե­նի մա­սին մենք շատ ուշ ենք տե­ղե­կա­նում։
-Ին­չու՞ ենք մենք բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի, քն­նարկ­վող տար­բե­րակ­նե­րի մա­սին միշտ տե­ղե­կա­նում կամ հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րից, կամ ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մից։ Հայ­կա­կան կող­մը սե­փա­կան ժո­ղովր­դին ին­չու՞ ա­ռա­ջի­նը չի տե­ղե­կաց­նում այդ մա­սին։
-Այդ հար­ցի լա­վա­գույն հաս­ցեա­տերն արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյունն է։ Ինձ էլ է շատ հե­տաքր­քիր այդ հար­ցի պա­տաս­խա­նը։ Ին­չու՞ է բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի գաղ­տնիու­թյու­նը պահ­պա­նում միայն հայ­կա­կան կող­մը, իսկ մյուս­նե­րը խախ­տում են։
Զրույցը՝ Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 9049

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ